Εικόνα από την έκδοση Πρακτικών του Πανελλήνιου Συνεδρίου για τον Μυθικισμό
Σήμερα θα δούμε μια απάντηση για το θέμα της ιστορικότητας του Ιησού.
Στις 14 Απριλίου έγινε μία ηχητική συνέντευξη (podcast) από τον Σταύρο Διοσκουρίδη του συγγραφέα Μηνά Παπαγεωργίου που αφορούσε την ιστορικότητα του Ιησού. Επειδή ήταν Μεγάλη Παρασκευή φαίνεται ότι οι απολογητές ενοχληθήκαν και εμφανίστηκε η ακόλουθη απάντηση – δημοσίευση του κου Κων/νου Παπάζογλου στο ίδιο μέσο το News24/7, με τίτλο Αναζητώντας τον Ιησού της Ιστορίας, που απαντά όπως νομίζει στις μυθικιστικές θέσεις.
Άλλη μια κλασική περίπτωση απολογητικής προσπάθειας να μας πείσουν για τα αδικαιολόγητα. Έχει ενδιαφέρον ότι ο αρθρογράφος προσδιορίζεται ως επιστήμονας: “Μηχανικός με υποτροφία και μεταπτυχιακές σπουδές στο πανεπιστήμιο Harvard. Ζει και εργάζεται στο εξωτερικό”.
Ας πάρουμε τα επιχειρήματα του επιστήμονα αυτού για να τα ελέγξουμε.
1. Η ιστορική ύπαρξη του Ιησού είναι (σχεδόν) βέβαιη.
Και λέμε σχεδόν γιατί σε ότι αφορά την Ιστορία δεν μπορεί να υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα. Σε αντίθεση με τις θετικές επιστήμες, όπου ένα φαινόμενο μπορεί να αποδειχθεί (πολλάκις) μέσω της τεκμηρίωσης και της επανάληψης, στην Ιστορία τα γεγονότα συμβαίνουν μία μόνο φορά και στη συνέχεια ο Ιστορικός καλείται μέσω της ανάλυσης των γεγονότων, των μαρτυριών και όσων έχουν καταγραφεί να πιστοποιήσει τι είναι το πιθανότερο να συνέβει.
Αν είχε λυθεί η ιστορικότητα του Ιησού δεν θα κάναμε αυτή την κουβέντα. Είναι προφανώς αβέβαιη και για τον λόγο αυτό οι χριστιανοί στο παρελθόν πολλές φορές πλαστογράφησαν κείμενα δικά τους ή άλλων για να πιστοποιήσουν την ιστορικότητά του, αλλά και να αναβαθμίσουν τη θεϊκότητά του όπως θα φανεί και εδώ.
Γράφει λοιπόν ο απολογητής:
Με βάση αυτήν την προσέγγιση, η Ιστορικότητα του Ιησού μπορεί πράγματι να θεωρηθεί δεδομένη, με αρκετές πληροφορίες μάλιστα για τη ζωή του να έχουν καταγραφεί σε εξωβιβλικές μαρτυρίες1
Για παράδειγμα γνωρίζουμε ότι ο Ιησούς είχε ένα τουλάχιστον αδερφό τον Ιάκωβο (όπως γράφει ο Ιουδαίος συγγραφέας Φλάβιος Ιωσηπός τον 1ο αιώνα μ.Χ).
Πράγματι ο ιστορικός Φλάβιος Ιώσηπος έχει δύο αναφορές που αποδίδονται στον Ιησού των Ευαγγελίων, που αν ήταν αληθινές θα ήταν πράγματι μια σημαντική ένδειξη ιστορικότητας, γιατί είναι από ιστορικό και αρκετά κοντά στα γεγονότα. Μάλιστα για την εποχή και την περιοχή αυτή ο ίδιος ιστορικός δίνει πολλές πληροφορίες. Από τις δύο αναφορές ο κος Παπάζογλου που προφανώς γνωρίζει ότι η μία είναι ξεκάθαρη απάτη την αποσιωπά. Φέρνει όμως την 2η που δεν φαίνεται ξεκάθαρα η απάτη της, αφού χωρίς την γνώση της 1ης δείχνει κάτι διαφορετικό.
Για τις αναφορές του Ιώσηπου διαβάστε: … Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »
Μια αρχαιολογική μελέτη που ανατρέπει ό,τι ξέραμε και ξεκαθαρίζει το πότε εμφανίστηκε ο Ιουδαϊσμός στην Ιουδαία.
Αρθρογραφώ από το 2009 και ασχολούμαι με το θέμα της θρησκείας και του τρόπου που επιβλήθηκε, τουλάχιστον από το 2004 και ακόμα εκπλήσσομαι από τον τρόπο με τον οποίο μας έχει πείσει για την καθολικότητά της, αλλά και το “ένδοξο” παρελθόν της, το οποίο όσο ασχολούμαι περισσότερο τόσο περιορίζεται.
Αντικείμενο της παρουσίασης αυτής είναι το μόλις εκδοθέν βιβλίο του Ισραηλινού αρχαιολόγου Yonatan Adler, The Origins of Judaism: An Archaeological-Historical Reappraisal, των εκδόσεων της Anchor Yale Bible Reference Library, ο οποίος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Ariel στη Δυτική Όχθη, που φέρνει μια επανάσταση στον τρόπο κατανόησης του αρχαίου Ισραήλ.
Το αντικείμενό της μελέτης του είναι το σημείο από το οποίο και μετά, έχουμε σαφή στοιχεία για την εμφάνιση του Ιουδαϊσμού και τα αναφερόμενα εδώ προέρχονται από μια ωριαία παρουσίαση του έργου του την 20η Νοεμβρίου 2022 στη σχολή ραββίνων του Los Angeles, Sinai Temple, αλλά και την παρουσίαση του βιβλίου από διάφορους κριτικούς.
Ελπίζω σύντομα να μεταφραστεί το βιβλίο του στα ελληνικά, ώστε να υπάρχουν όλες οι πληροφορίες που μας δίνει αναλυτικά και εύληπτα.
Σαν Ιουδαϊσμό θεωρεί τον εβραϊκό τρόπο ζωής που είναι απόλυτα προσαρμοσμένος στην Τορά. Η δε Τορά είναι μέρος του εβραϊκού νόμου και είναι η γνωστή Πεντάτευχος, τα πέντε πρώτα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Αναφέρεται σε ένα τρόπο ζωής που επικεντρώνεται σε πρακτικές και όχι στις πεποιθήσεις.
Ο εβραϊκός τρόπος ζωής, που ακόμα χρησιμοποιείται από τους ορθόδοξους και όχι μόνο Εβραίους, χαρακτηρίζεται από την αυστηρή τήρηση πρακτικών και απαγορεύσεων που περιλαμβάνουν διατροφικούς κανόνες, τελετουργικά, περιτομή, αγνότητα, αυστηρούς κανόνες ειδικά για την αργία του Σαββάτου ή άλλες αργίες και πολλά άλλα. Με τον θρησκευτικό προσηλυτισμό και την προπαγάνδα με την οποία μεγαλώσαμε, μας είχε υποτυπωθεί ότι η βιβλική θρησκεία, ήταν η αρχαιότερη, ήταν ευρέως διαδομένη στους Εβραίους, ήδη από την εποχή του Μωυσή και παρά τις τσιριμόνιες τους, τελικά επικράτησε μέχρι την έλευση του Ιησού τουλάχιστον … Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »
Στην προηγούμενη ανάρτηση (Μέρος Α’) είδαμε συνοπτικά όλη τη δογματική Ορθόδοξη Θεολογία, δηλαδή τη βάση της πίστης του ποιμνίου και της ύπαρξης της Εκκλησίας. Σαν Εκκλησία φυσικά αναφέρομαι στην Ορθόδοξη αν και αναφέρθηκαν κάποιες μικροδιαφορές με την Καθολική αντίστοιχη.
Υπενθυμίζω ότι η Ορθόδοξη Θεολογία διδάσκεται στα ελληνικά πανεπιστήμια και φιλοδοξεί να φαίνεται “επιστημονική”. Σε αυτή τη δημοσίευση θα γίνει μια λογική κριτική της που δείχνει ότι έχει σοβαρά θέματα που δεν στέκονται λογικά σήμερα και δεν είναι εύκολο να επιλυθούν, όσες ερμηνείες και να γίνουν για να την προσαρμόσουν σε μια αληθινή πραγματικότητα. Το χειρότερο είναι ότι με επιστημονικοφανή τρόπο, διαιωνίζονται μεσαιωνικές πρακτικές και στρεβλές καταστάσεις που επηρεάζουν την κοινωνία μας με αρνητικό τρόπο και φυσικά δεν έχει καμία θέση σαν μάθημα σε κανένα πανεπιστήμιο που σέβεται την επιστημονικότητά του.
Αφορμή για τη δημοσίευση αυτή είναι το άρθρο του Μύρωνα Ζαχαράκη, υποψήφιου διδάκτορα φιλοσοφίας σήμερα, δημοσιευμένο στο “βιβλιοδρόμιο” της εφημερίδας τα Νέα, 29-30/10/2022 σελ. 6, και μέχρι στιγμής μόνο στην έντυπη του έκδοση, βασισμένο στο βιβλίο του Βυζαντινολόγου Αντώνη Ε. Καλδέλλη και με τίτλο του άρθρου “Ήταν το Βυζάντιο θεοκρατία;”. Στη δημοσίευση αυτή ο Ζαχαράκης μεταφέρει τις ιδέες του Καλδέλλη, ο οποίος προσπαθεί να μας πείσει ότι το Βυζάντιο, αυτό που ονομάζουμε σήμερα την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, δεν ήταν θεοκρατικό αλλά μια πολιτειακή μοναρχία. Μάλιστα, χρησιμοποιεί και τον όρο res publica από τον ορισμό του Rousseau για να μας πείσει ότι ο μονάρχης είχε το λαϊκό έρεισμα για να κυβερνήσει.
Μάλιστα, σύμφωνα με αυτό, στο βιβλίο του «“The Byzantine Republic: People and Power in New Rome“ (Harvard University Press, 2015) ο Καλδέλλης εξετάζει τον βυζαντινό ρεπουβλικανισμό, δείχνοντας ότι, αντίθετα με την παραδοσιακή θεώρηση που θέλει το ρωμαϊκό ρεπουβλικανισμό να εξαφανίζεται κατά τον τρίτο αιώνα, το ρωμαϊκό ρεπουβλικανικό ήθος επιβίωσε και καθόρισε τον τρόπο με τον οποίο οι Βυζαντινοί κατανοούσαν την πολιτεία τους ως respublica, δηλαδή κοινά πράγματα. Στο βιβλίο αυτό ο Καλδέλλης ασκεί επιπρόσθετα κριτική στην παραδοσιακή θεωρία περί μονολιθικής και ασφυκτικής θεοκρατικής (ή θεοκεντρικής) μοναρχίας στο Βυζάντιο».
Η αλήθεια είναι ότι για μια αυτοκρατορία που κράτησε τόσο πολύ, είναι λίγο δύσκολο να δώσεις μονολιθικές απαντήσεις και η θεοκρατία του δεν ήταν πάντα η ίδια, από την άλλη έχει πλάκα που σε κάποιες μεμονωμένες ή και χωρίς συνέχεια δραστηριότητες, γίνεται μια προσπάθεια “εκδημοκρατικοποίησης” του Βυζαντίου. Ας δούμε όμως τα χαρακτηριστικά σημεία που καθορίζουν το Βυζάντιο … Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »
ή Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ορθόδοξοι για τη θρησκεία τους
Μια συνοπτική σε απλή γλώσσα παρουσίαση της κεντρικής αφήγησης της Ορθοδοξίας και των λογικών προβλημάτων που παρουσιάζει σε δύο συνέχειες. Στην πρώτη θα γίνει η παρουσίαση της με σύντομα σχόλια, ενώ στη δεύτερη τα προβλήματα που έχει και έχει δημιουργήσει.
Αν ζητήσετε από κάποιον χριστιανό να σας πει τι πιστεύει, το πιθανότερο ότι δεν θα ξέρει να σας απαντήσει πλήρως ενώ είναι σίγουρο ότι θεωρεί κάποια δεδομένα. Κάποιοι θα απαντήσουν ίσως με το Σύμβολο της Πίστεως, αλλά αυτό είναι δήλωση της πίστης και όχι κατανοητή εξήγηση της στο από που και πως προέρχεται και σε τι στηρίζεται. Το ίδιο το Σύμβολο υπονοεί πολλά από αυτά που θα δούμε στην συνέχεια που οι περισσότεροι αγνοούν ή θέλουν να αγνοήσουν.
Οποιοδήποτε βιβλίο θεολογίας και να διαβάσετε, οποιοδήποτε Πατέρα της Εκκλησίας, όλα στηρίζονται και εξυπηρετούν έναν κεντρικό και σταθερό πυρήνα (μύθο) που σπάνια αναφέρεται και είναι η καλούμενη “δογματική θεολογία”. Αυτός αν και δομήθηκε σε παμπάλαιες εποχές, υπάρχει και υπονοείται, τουλάχιστον στους μυημένους. Για τον πολύ κόσμο, η ιστορία αυτή δεν είναι ούτε λογική ούτε ευχάριστη και για αυτό δεν θα τον βρείτε πουθενά ολόκληρο και ξεκάθαρο κάπου, έστω σε καθαρή καθημερινή γλώσσα, παρά μόνο στις θεολογικές σχολές. Θα έλεγα ότι προτιμούν να την αγνοούν σε πολλές πτυχές της. Με την ορθόδοξη θεολογία έχω ξανασχοληθεί εδώ, αλλά τώρα θα γίνει μια καλύτερη παρουσίαση της και μια πληρέστερη ανάλυση των προβλημάτων της.
Οι παρενθέσεις είναι σύντομα σχόλια μου. Η δογματική αυτή είναι ίδια και απαράλλαχτη για την Καθολική Εκκλησία με 2-3 μικρές διαφορές που σημειώνονται.
28/04/2023 | 
Σχολιασμός 
