Αφορμή για τη δημοσίευση αυτή είναι το άρθρο του Μύρωνα Ζαχαράκη, υποψήφιου διδάκτορα φιλοσοφίας σήμερα, δημοσιευμένο στο “βιβλιοδρόμιο” της εφημερίδας τα Νέα, 29-30/10/2022 σελ. 6, και μέχρι στιγμής μόνο στην έντυπη του έκδοση, βασισμένο στο βιβλίο του Βυζαντινολόγου Αντώνη Ε. Καλδέλλη και με τίτλο του άρθρου “Ήταν το Βυζάντιο θεοκρατία;”. Στη δημοσίευση αυτή ο Ζαχαράκης μεταφέρει τις ιδέες του Καλδέλλη, ο οποίος προσπαθεί να μας πείσει ότι το Βυζάντιο, αυτό που ονομάζουμε σήμερα την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, δεν ήταν θεοκρατικό αλλά μια πολιτειακή μοναρχία. Μάλιστα, χρησιμοποιεί και τον όρο res publica από τον ορισμό του Rousseau για να μας πείσει ότι ο μονάρχης είχε το λαϊκό έρεισμα για να κυβερνήσει.
Μάλιστα, σύμφωνα με αυτό, στο βιβλίο του «“The Byzantine Republic: People and Power in New Rome“ (Harvard University Press, 2015) ο Καλδέλλης εξετάζει τον βυζαντινό ρεπουβλικανισμό, δείχνοντας ότι, αντίθετα με την παραδοσιακή θεώρηση που θέλει το ρωμαϊκό ρεπουβλικανισμό να εξαφανίζεται κατά τον τρίτο αιώνα, το ρωμαϊκό ρεπουβλικανικό ήθος επιβίωσε και καθόρισε τον τρόπο με τον οποίο οι Βυζαντινοί κατανοούσαν την πολιτεία τους ως respublica, δηλαδή κοινά πράγματα. Στο βιβλίο αυτό ο Καλδέλλης ασκεί επιπρόσθετα κριτική στην παραδοσιακή θεωρία περί μονολιθικής και ασφυκτικής θεοκρατικής (ή θεοκεντρικής) μοναρχίας στο Βυζάντιο».
Η αλήθεια είναι ότι για μια αυτοκρατορία που κράτησε τόσο πολύ, είναι λίγο δύσκολο να δώσεις μονολιθικές απαντήσεις και η θεοκρατία του δεν ήταν πάντα η ίδια, από την άλλη έχει πλάκα που σε κάποιες μεμονωμένες ή και χωρίς συνέχεια δραστηριότητες, γίνεται μια προσπάθεια “εκδημοκρατικοποίησης” του Βυζαντίου. Ας δούμε όμως τα χαρακτηριστικά σημεία που καθορίζουν το Βυζάντιο … Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »
ή Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ορθόδοξοι για τη θρησκεία τους
Μια συνοπτική σε απλή γλώσσα παρουσίαση της κεντρικής αφήγησης της Ορθοδοξίας και των λογικών προβλημάτων που παρουσιάζει σε δύο συνέχειες. Στην πρώτη θα γίνει η παρουσίαση της με σύντομα σχόλια, ενώ στη δεύτερη τα προβλήματα που έχει και έχει δημιουργήσει.
Αν ζητήσετε από κάποιον χριστιανό να σας πει τι πιστεύει, το πιθανότερο ότι δεν θα ξέρει να σας απαντήσει πλήρως ενώ είναι σίγουρο ότι θεωρεί κάποια δεδομένα. Κάποιοι θα απαντήσουν ίσως με το Σύμβολο της Πίστεως, αλλά αυτό είναι δήλωση της πίστης και όχι κατανοητή εξήγηση της στο από που και πως προέρχεται και σε τι στηρίζεται. Το ίδιο το Σύμβολο υπονοεί πολλά από αυτά που θα δούμε στην συνέχεια που οι περισσότεροι αγνοούν ή θέλουν να αγνοήσουν.
Οποιοδήποτε βιβλίο θεολογίας και να διαβάσετε, οποιοδήποτε Πατέρα της Εκκλησίας, όλα στηρίζονται και εξυπηρετούν έναν κεντρικό και σταθερό πυρήνα (μύθο) που σπάνια αναφέρεται και είναι η καλούμενη “δογματική θεολογία”. Αυτός αν και δομήθηκε σε παμπάλαιες εποχές, υπάρχει και υπονοείται, τουλάχιστον στους μυημένους. Για τον πολύ κόσμο, η ιστορία αυτή δεν είναι ούτε λογική ούτε ευχάριστη και για αυτό δεν θα τον βρείτε πουθενά ολόκληρο και ξεκάθαρο κάπου, έστω σε καθαρή καθημερινή γλώσσα, παρά μόνο στις θεολογικές σχολές. Θα έλεγα ότι προτιμούν να την αγνοούν σε πολλές πτυχές της. Με την ορθόδοξη θεολογία έχω ξανασχοληθεί εδώ, αλλά τώρα θα γίνει μια καλύτερη παρουσίαση της και μια πληρέστερη ανάλυση των προβλημάτων της.
Οι παρενθέσεις είναι σύντομα σχόλια μου. Η δογματική αυτή είναι ίδια και απαράλλαχτη για την Καθολική Εκκλησία με 2-3 μικρές διαφορές που σημειώνονται.
Θα κάνω μια μικρή αναδρομή στις τελευταίες ελληνόφωνες εκδόσεις σε σχέση με την εκκοσμίκευση της κοινωνίας αλλά και την ιστορία της Εκκλησίας. Έχουν εμφανιστεί αρκετά σημαντικά βιβλία τελευταία που έχουν ενδιαφέρον και είναι χρήσιμα για κάποιον που ενδιαφέρεται για το θέμα της θρησκείας και τις επιπτώσεις που έχει στην κοινωνία μας. Το σημαντικό είναι η όλο και περισσότερο ανεβασμένη ποιότητα, σοβαρότητα και επιστημονικότητά τους.
Ένα βιβλίο που περιλαμβάνει δύο αρχαία κείμενα σε μετάφραση και σε αντιδιαστολή:
Λουκιανός, Το τέλος του Περεγκρίνου και
Ευσέβιος Καισαρείας, Απάντηση στον Σωσιανό Ιεροκλή.
Είναι το Πού εχάθηκε ο σοφός; με όλες τις σχετικές σημειώσεις, σχόλια και αναφορές, σε επιμέλεια του Π. Σουλτάνη, από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, έκδοση του 2020. Ο τρόπος που βλέπουν οι χριστιανοί και εθνικοί τους αντίστοιχους θαυματοποιούς των άλλων … Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »
Σήμερα θα ασχοληθούμε με μία δημοσίευση του κου Δημήτρη Μπαθρέλλου ιερέα που θα βρείτε εδώ (πρωτότυπη πηγή Περιοδικό “Εφημέριος” Νοε. – Δεκ. 2020) και που αναλύει 5 ενστάσεις για τον χριστιανισμό, και τις απαντήσεις που ο ίδιος δίνει για να τις ακυρώσει όπως νομίζει.
Είναι μια ενδιαφέρουσα ευκαιρία για να δούμε την πενία των επιχειρημάτων που προσπαθούν να αρθρώσουν οι απολογητές στο ποίμνιο και που το ποίμνιο προφανώς τις δέχεται και τις θεωρεί σημαντικές.
1. Καμία θρησκεία δεν είναι αξιόπιστη, διότι δεν υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις για την ύπαρξη του Θεού
Αναφέρει ο κος Μπαθρέλλος:
Πρώτον, πολλά πράγματα τα πιστεύουμε χωρίς να έχουμε ή να επιζητούμε γι’ αυτά επιστημονικές αποδείξεις. Η γνώση ότι οι γονείς μας μάς αγαπούν, ή ότι έχουμε ζήσει μία συγκεκριμένη εμπειρία στο παρελθόν, ή ότι ένα άθροισμα λέξεων συνιστά ποιητικό αριστούργημα δεν αποδεικνύονται επιστημονικά –χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν ισχύουν.
Αυτό είναι αλήθεια, υπάρχει όμως μία μεγάλη διαφορά. Οι γονείς μας είναι υπαρκτοί και την αγάπη τους την έχουν αποδείξει έμπρακτα στο παρελθόν. Ένα ποιητικό αριστούργημα είναι ήδη γραμμένο από κάποιον ποιητή και μας συγκινεί ή όχι, μας γεννά ίσως συναισθήματα, είναι όμως και αυτό υπαρκτό και τα συναισθήματα τα αισθανόμαστε. Σίγουρα τα γενόμενα συναισθήματα δεν είναι για όλους τα ίδια, αλλά αυτό έχει να κάνει με την υποκειμενικότητα του κάθε ενός.
Η συγκεκριμένη εμπειρία είναι μια προσωπική εμπειρία και κατανόηση και πάλι μπορεί να ερμηνευτεί από τον κάθε ένα που την αισθάνεται διαφορετικά.
Τί σχέση έχουν όλα αυτά με τις θρησκείες; Καμία.
Μια θρησκεία είναι μια αρχαία συνήθως αντίληψη των προϊστορικών ανθρώπων που προσπάθησε να εκλογικεύσει την άγνωστη για αυτούς πραγματικότητα και τους κινδύνους που αντιμετώπιζαν. Στην αρχή θεοποιούσαν αντικείμενα, μετά μορφές, μετά οι μορφές θεωρήθηκε ότι πήγαν στον ουρανό κ.ο.κ.
Η σύγχρονη έρευνα για την παραποίηση των αντιγράφων των πρωτοτύπων
Στην ενότητα αυτή, θα χρησιμοποιηθούν ορισμένα στοιχεία από το βιβλίο του καθηγητή Έρμαν Μπάρτ, ειδικού στην κριτική του κειμένου της Καινής Διαθήκης και της ανάπτυξης του πρώιμου Χριστιανισμού. Το βιβλίο λέγεται «Παραφράζοντας τα λόγια του Ιησού· Πως τα σφάλματα και οι τροποποιήσεις διαμόρφωσαν την Κ. Διαθήκη που γνωρίζουμε σήμερα».
Στην σελίδα 23, αναφέρει για τις διαφορές των χειρογράφων:
Όπως θα δούμε αργότερα στο παρόν βιβλίο, αυτά τα αντίγραφα διαφέρουν μεταξύ τους σε τόσα πολλά σημεία, ώστε να μην γνωρίζουμε πόσες διαφορές υπάρχουν. Πιθανότατα, είναι ευκολότερο να το θέσουμε σε συγκρίσιμους όρους: μεταξύ των χειρογράφων μας υπάρχουν περισσότερες διαφορές από τις λέξεις της Κ. Διαθήκη.ς
Στην σελίδα 77, αναφέρει για τις σκόπιμες παραποιήσεις:
[…] οι πρόσφατες μελέτες φανερώνουν ότι οι αποδείξεις από τα σωζόμενα χειρόγραφα δείχνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Οι αντιγραφείς που σχετίζονταν με την Ορθόδοξη παράδοση άλλαζαν πολύ συχνά τα κείμενα τους, ορισμένες φορές για να ελαχιστοποιήσουν τις πιθανότητες της λανθασμένης χρήσης τους από τους χριστιανούς που πίστευαν σε λανθασμένες πεποιθήσεις και, ορισμένες φορές, για να τα προσαρμόσουν περισσότερο στα δόγματα που υιοθετούσαν οι Χριστιανοί που είχαν παρόμοιες με αυτούς πεποιθήσεις.
Στην σελίδα 83, αναφέρει την άποψη των καθηγητών για το αδύνατο της αποκατάστασης του αρχικού κειμένου: … Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »
03/11/2022 | 
Σχολιασμός 
