Ο Διογένης Λαέρτιος αφιερώνει σε μια σοφή Ρωμαία μια πραγματεία με τον τίτλο «Βίοι και γνώμαι των εν φιλοσοφία ευδοκιμησάντων και των εκάστη αιρέσει αρεσκόντων εν επιτόμω συναγωγή». Εικάζεται ότι γράφτηκε είτε για την Ιουλία Δόμνα, είτε για την ανιψιά της, την Αρία. Γράφει στην παραλήπτρια: «Φιλοπλάτωνι δε σοι δικαίως υπαρχούση και παρ’ οντίνουν τα του φιλοσόφου δόγματα φιλοτίμως ζητούση αναγκαίον ηγησάμην υπογράψαι και την φύσιν των λόγων και την τάξιν των διαλόγων και την έφοδον της επαγωγής, ως οίον τε στοιχειωδώς και επί κεφαλαίων, προς το μη αμοιρείν αυτού των δογμάτων την περί του βίου συναγωγήν» (Γ΄47).

Αν και η παραλήπτρια χαρακτηρίζεται ως «φιλοπλατωνική» και ο Διογένης αφιερώνει ολόκληρο το τρίτο βιβλίο στο βίο και τα δόγματα του μεγάλου φιλοσόφου, ωστόσο αυτό δεν τον εμποδίζει να συμπεριλάβει στο έργο του και άλλους. Και μάλιστα, φιλοσόφους που όχι μόνο είχαν διαφορετικούς φιλοσοφικούς προσανατολισμούς, αλλά και που δεν ήταν φιλικά διακείμενοι προς τον Πλάτωνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για την πρώτη περίπτωση, ότι αφιερώνει επίσης ένα ολόκληρο βιβλίο (το τελευταίο του έργου) στον Επίκουρο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για την δεύτερη, ότι αφιερώνει αρκετό χώρο στο σύγγραμμά του για τον φιλόσοφο Αρίστιππο, στο δεύτερο βιβλίο. Γράφει ο Διογένης: «Είχε δε φιλέχθρως ο Πλάτων και προς Αρίστιππον. Εν γουν τω Περί ψυχής διαβάλλων αυτόν φησίν ότι ου παρεγένετο Σωκράτει τελευτώτι, αλλ’ εν Αιγίνη ην και σύνεγγυς» (Γ΄36).

Νομίζω ότι δύο πράγματα μπορούμε να πάρουμε από τα παραπάνω. Το πρώτο είναι ότι ο κάθε φιλόσοφος έχει την αξία του. Ότι η φιλοσοφία τελικά είναι κάτι ευρύτερο και δεν θα έπρεπε να μπαίνουν όρια και κατηγοροποιήσεις, όπως βάζουν αρκετοί σύγχρονοι ακαδημαϊκοί μελετητές της. Βεβαίως υπάρχουν και διαφορές μεταξύ των φιλοσοφιών. Και αντιθέσεις μερικές φορές. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κρατούμε τη μια και πετάμε την άλλη ολοκληρωτικά. Απεναντίας, κρατάει ο καθένας κάθε φορά αυτό που του ταιριάζει, αυτό που μέσα του τον ικανοποιεί. Με αυτή τη λογική, θα μπορούσε ο Επίκουρος να σταθεί δίπλα στον Πλάτωνα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Πυθαγορείου Απολλώνιου Τυανέως, ο οποίος (όπως αναφέρεται στον βίο του) αν και είχε παρακολουθήσει όλες τις φιλοσοφικές κατευθύνσεις της εποχής του (και την επικούρεια διδασκαλία), προτίμησε αυτήν του Πυθαγόρα, χωρίς να απορρίψει τις άλλες. Θα έλεγα, ότι αν η φιλοσοφία είναι το φως, οι επιμέρους κατευθύνσεις της είναι τα χρώματα της ίριδος στα οποία αναλύεται το φως. Κοντολογίς, το «διαφωνώ» δεν θα έπρεπε να σημαίνει «απορρίπτω», «μισώ», «μισαλλοδοξώ» …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »

Τί είναι η ελίτ ή άλλως η αριστοκρατία; Ένας ορισμός της είναι: Μια άτυπη ομάδα κοινής ιδεολογίας και πολιτισμικής κατανόησης αλλά και συμφερόντων, που ξεχωρίζει σε μια κοινωνία για αυτό το κοινό χαρακτηριστικό της. Είναι μια έννοια λάστιχο που μπορεί να έχει εφαρμογή από μια απλή ομάδα ανθρώπων (π.χ. έναν αθλητικό σύλλογο) μέχρι κράτη ή και ομάδες κρατών.

Σύμφωνα με την ελληνική wiki: είναι μια μικρή ομάδα ισχυρών ατόμων που κατέχουν ένα δυσανάλογο μερίδιο πλούτου, προνομίων, πολιτικής εξουσίας ή ικανότητας σε μια κοινωνία. Το “ισχυρών” κρατήστε το εν μέρει σε εισαγωγικά, γιατί δεν είναι πάντα ισχυροί, απλά ξεχωρίζουν και μπορεί να ξεχωρίζουν όπως αναφέρει αυτός ο ορισμός για μια ιδιότητα και αυτό δεν συνάδει απαραίτητα με την εξουσία, αλλά μπορούν όντως να έχουν άλλης μορφής εξουσία. Λέμε για παράδειγμα η “πνευματική αριστοκρατία του τόπου”, και μέσα σε αυτήν άνετα μπορούν να περιλαμβάνονται άνθρωποι όχι πλούσιοι ή με ιδιαίτερη δύναμη, αλλά με τη γνώμη τους να καθορίζουν τις πνευματικές εξελίξεις, ακόμα και αν οι ίδιοι δεν ωφελούνται άμεσα. Δεν σημαίνει ότι όλες οι ελίτ έχουν δύναμη και εξουσιάζουν, αλλά πάντα ο κάθε τόπος ελέγχεται από μια κύρια ελίτ που αυτή όντως έχει την εξουσία και τη δύναμη και περισσότερο πλούτο. Αυτό συμβαίνει και σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που άμεσα ή έμμεσα ελέγχετε από μία ελίτ.

Στην πραγματικότητα όλοι μας δουλεύουμε, υποστηρίζουμε, αντιμετωπίζουμε, ελπίζουμε και μισούμε, ενίοτε συμμετέχουμε σε μία ή περισσότερες ελίτ, ακόμα και αν αυτό δεν είναι ξεκάθαρα προφανές. Ελίτ είναι το συνδικαλιστικό κατεστημένο και οι συντεχνίες, ελίτ κυριαρχούν στην διανομή αγαθών, ακόμα και τέχνης ή βιβλίων, υπάρχει το πανεπιστημιακό κατεστημένο και γενικά πάντα υπάρχει ένα κατεστημένο κατά τόπους και σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα πάνω στην οποία κυριαρχεί ή έχει τα περισσότερα οφέλη από αυτήν και όλοι μας έχουμε ρόλο σε όλα αυτά. Ακόμα και στην κάθε πόλη η χωριό κάποιες οικογένειες ξεχωρίζουν και νέμονται τα περισσότερα. Η έννοια “κατεστημένο” παραπέμπει αμέσως και σε μια ελίτ, ή και σε μία κλίκα, λέξεις που ενίοτε ταυτίζονται.

Είναι φυσιολογικό; …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »

Σαν συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης περί «ελληνικών κοινοτήτων», θα δούμε έναν πιθανό αντίλογο.

Θα σχολιαστεί αναλυτικότερα μία δημοσίευση εκθειασμού τους και ταυτόχρονα η άποψη “πόσο η Εκκλησία ενδιαφέρθηκε για την εθνική συνείδηση των Ελλήνων”: Οι Έλληνες στην Τουρκοκρατία – Πώς η Εκκλησία διατήρησε την εθνική συνείδηση τών Ελλήνων στην Οθωμανοκρατία, του Βασίλη Μπακούρου, αναδημοσιευμένο στην ΟΟΔΕ από το περιοδικό Τρίτο Μάτι Νο 131 του 2005, αποθηκευμένο εδώ.

Αρχικά προσέξτε καλά την εικόνα που συνοδεύει το κείμενο. Δεν μας δίνει έντονα συναισθήματα μάλλον στενόχωρα;
Ξεκινάμε με τη λεζάντα της εικόνας αυτής, που είναι και περίληψη αυτού που θέλει να μας πει.

Καθημερινή σκηνή ελληνικής οικογένειας την περίοδο της Τουρκοκρατίας (Γεννάδιος Βιβλιοθήκη, στην Αθήνα). Το μικρό κοριτσάκι διαβάζει, πιθανότατα κάποιο εκκλησιαστικό βιβλίο -γραμμένο στην αρχαιοελληνική γλώσσα- ενώ οι άλλοι επιδίδονται στις διάφορες ασχολίες τους. Η διατήρηση της θρησκευτικής συνείδησης παράλληλα με την επαφή με την ελληνική γλώσσα, έκανε τους Έλληνες ικανούς να μπορούν να αντιστέκονται στην απώλεια της ταυτότητας τους είτε αυτή παρουσιαζόταν με τη μορφή απειλής και βαρείας φορολογίας, είτε με τη χορήγηση προνομίων αν υιοθετούσαν μουσουλμανικές κοινωνικές διαδικασίες όπως γάμο με μουσουλμάνο, εκδίκαση από Καδή, κ.λπ. (χωρίς υποχρεωτικά την αποδοχή της μουσουλμανικής πίστης). Αυτή ακριβώς η αντίσταση, που μέσα της περιέχει τη συνειδητή ηθική επιλογή ανεξαρτήτως κόστους, είναι η προϋπόθεση για την αναγωγή ενός ανθρώπου σε «πρόσωπο», και ανταποδίδει τις ελευθερίες που μπορεί να απολαμβάνει ένα ανθρώπινο πρόσωπο ακόμη και υπό καθεστώς σκλαβιάς…

Καταρχάς δεν υπήρχαν τότε Έλληνες, αλλά ελληνόφωνοι ή μη (Αρβανίτες, Σέρβοι κ.λπ.) Ρωμιοί. Το Έλληνες δεν υπήρχε σαν έννοια παρά ίσως σε ελάχιστους λόγιους και μόνο κατά και μετά την δημιουργία του κράτους και τις ζυμώσεις για το όνομά του, μπορούμε να μιλάμε για Έλληνες. Μια διάκριση και συζήτηση που συνεχίζεται πρακτικά μέχρι σήμερα· δηλαδή αν το νέο κράτος αποτελείτο από Έλληνες ή Ρωμιούς και η διάκριση είναι προφανής: Ρωμιός σήμερα είναι αυτός που αισθάνεται ιδεολογικά πιο πολύ απόγονος των Ρωμαίων–Βυζαντινών, Έλληνας αυτός που αισθάνεται πιο πολύ ιδεολογικά απόγονος των αρχαίων Ελλήνων. Όταν δημιουργήθηκε το νέο κράτος μας, ελάχιστοι λόγιοι σε αυτό, ήσαν όσοι έβλεπαν το Βυζάντιο θετικά και ως κάτι διακριτό από τους Οθωμανούς, μια κατάσταση που ανέτρεψε το εκκλησιαστικό κατεστημένο με θεωρητικούς τον Παπαρρηγόπουλο και τον Ζαμπέλιο στα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »

Ο Ιησούς ως ιστορικό πρόσωπο Β’

Το θέμα της ιστορικότητας του Ιησού, είναι κάτι που πονάει ιδιαίτερα τους απολογητές και κατά καιρούς εμφανίζονται σχετικές δημοσιεύσεις υπογεγραμμένες από “επιστήμονες”, ελπίζοντας με αυτόν τον τρόπο να περιορίζουν τις δεδομένες διαρροές. Όλες οι δημοσιεύσεις αυτές ανακυκλώνουν τα ίδια και τα ίδια, άλλες κάποιες είναι πιο εφευρετικές. Μια τέτοια δημοσίευση θα δούμε σήμερα που είναι υπογεγραμμένη από τον Κωνσταντίνο Σχοινοχωρίτη, και που περιλαμβάνει περισσότερα στοιχεία από την προηγούμενη αντίστοιχη.

Ο κος Σχοινοχωρίτης είναι επίσης επιστήμων: ιστορικός, αρχειονόμος–βιβλιοθηκονόμος και υποψήφιος διδάκτωρ και θα δούμε αν η επιστημονική του κατάρτιση ήταν επαρκής τελικά για μια τεκμηριωμένη ιστορική τοποθέτηση όπως προβάλει.

Ο Ιησούς δεν ήταν εξ αρχής κάποιο σημαίνον ιστορικό πρόσωπο, αλλά ένας ηγέτης μιας ομάδας ανθρώπων που κατοικούσαν σε μία από τις μικρότερες και ασήμαντες επαρχίες και λόγω της ταπείνωσής του δε συγκέντρωσε πάνω του όσο ζούσε «δημοσιότητα». Όμως, την ιστορικότητα του Ιησού δεν την αμφισβητούν ούτε οι άθεοι.

Η ιστορία δεν ασχολείται μόνο με ιστορικά πρόσωπα, δηλαδή που να προέρχονται από σημαντικό και επώνυμο περιβάλλον. Αντίθετα έχουμε πληθώρα προσώπων για τα οποία η ιστορία ασχολήθηκε πολύ ή λίγο, που δεν ήταν εξ αρχής σημαίνοντα όπως για παράδειγμα ο Σπάρτακος, με τον οποίον η ιστορία ασχολήθηκε πολύ, ή ο Ιησούς του 63 κ.χ. που προφήτευε την πτώση της Ιερουσαλήμ και η δράση του αναφέρεται με λίγες φράσεις στον Ιώσηπο μόνον. Ειδικά στον Ιώσηπο αναφέρεται η δράση αρκετών μεσσιών της περιοχής μη σημαινόντων φυσικά, και τα προβλήματα που δημιούργησαν μέχρι να γίνει η Καταστροφή, μάλιστα συνέτειναν σε αυτή.
Από την άλλη μεριά τα ίδια τα Ευαγγέλια παρουσιάζουν τον Ιησού ως γνωστό ομιλητή που τον άκουσαν ή ήρθαν σε επαφή μαζί του, χιλιάδες ανθρώπων από την Ιουδαία μέχρι και την Συρία:

…
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »

Είναι η ελληνική λατρεία αιγυπτιακής προελεύσεως; Τί γράφει ο Ηρόδοτος; Τί μας λένε ότι γράφει χωρίς πραγματικά να το γράφει; Όσες πληροφορίες μας δίνει, είναι πάντα αξιόπιστες; Τί γράφει ο ίδιος ο Ηρόδοτος για το έργο του; Ποιά η αλήθεια τελικά;

Αυτά τα σημεία θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε, επιχειρώντας να διατηρήσουμε την ισορροπία. Από την μια πλευρά σεβόμενοι το γενικότερο έργο του ιστορικού (χωρίς ωστόσο να το θεωρούμε αλάθητο), από την άλλη παρουσιάζοντας με αποδείξεις τα λανθασμένα σημεία του έργου του (χωρίς ωστόσο να το εκμηδενίζουμε θεωρώντας το ανάξιο λόγου).

Αρχικά, θα παρατεθούν τα δύο αποσπάσματα που μας ενδιαφέρουν κομμάτι–κομμάτι, με έναν συνοπτικό σχολιασμό-παρατηρήσεις. Εν συνεχεία, θα εξετάσουμε κάποιες επιπρόσθετες πληροφορίες, προκειμένου να έχουμε μια ευρύτερη εικόνα για να έχουμε ορθότερη άποψη περί του ζητήματος.

Ξεκινάμε, λοιπόν, την έρευνά μας με ένα ηροδότειο χωρίο-κλειδί, το οποίο μας δείχνει τον τρόπο που θα πρέπει να προσεγγίζουμε το έργο αυτό …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »